آنک آن یتیم نظر کرده (کتاب)

تصویری از کتاب آنک آن یتیم نظر کرده (۴ جلد تا سال ۱۴۰۰ش) که دو جلد نخست آن در مجلد اول به چاپ رسیده است.
اطلاعات کتاب
نام‌های دیگر	از سرزمین نور (ویژه نوجوانان)
نویسنده	محمدرضا سرشار
موضوع	زندگی پیامبر(ص)
سبک	رمان
ترجمه به دیگر زبان‌ها	عربی، اردو، انگلیسی، ترکی استانبولی
اطلاعات نشر
ناشر	سوره مهر
تاریخ نشر	چاپ نخست ۱۳۷۶ش
وبسایت ناشر	https://sooremehr.ir
نسخه الکترونیکی	آنک آن یتیم نظر کرده از سرزمین نور (نسخه نوجوانان) نسخه صوتی کتاب

آنَک آن یتیم نظر کرده رمانی چهارجلدی به قلم محمدرضا سرشار (رضا رهگذر)، داستان‌نویس شیعه درباره زندگی پیامبر(ص) است. داستان از کندن چاه زمزم توسط عبدالمُطَّلِب پدربزرگ پیامبر(ص) آغاز می‌شود و تا هجرت پیامبر به مدینه ادامه می‌یابد. نثر کتاب کهن، مسجع و شاعرانه توصیف شده و از ترکیب چند زاویه دیدِ روایی بهره می‌برد. این اثر به منابع دست اول تاریخی و معاصر استناد کرده؛ ولی به دلیل پرداختن به برخی روایات که مورد تأیید عالمان شیعه نیست و غفلت از برخی تحلیل‌های تاریخی معاصر نقد شده است.

کتاب آنک آن یتیم نظر کرده در قالب یک مجموعه پانزده جلدی مصور برای نوجوانان نیز منتشر شده و به زبان‌های عربی، انگلیسی، اردو و ترکی استانبولی ترجمه شده است. این کتاب جایزه جشنواره کتاب سال قصه‌های قرآنی (۱۳۸۴ش) را کسب کرد و مورد تقدیر سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، قرار گرفت. این اثر برای بار نخست در سال ۱۳۷۶ش منتشر و بارها تجدید چاپ شده است.

جایگاه و اهمیت

کتاب آنک آن یتیم نظر کرده رتبه اول دومین جشنواره کتاب سال قصه‌های قرآنی در سال ۱۳۸۴ش را کسب کرد. همچنین نسخه ویژه نوجوانان کتاب رتبه دوم این جشنواره را به دست آورد. ترجمه عربی اثر نیز برگزیده نوزدهمین دوره جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. برای نویسنده کتاب به دلیل نگارش این اثر در سال ۱۳۸۵ش از سوی ستاد جشنواره قصه‌های قرآنی مراسم نکوداشتی برگزار شد. سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، این کتاب را جذاب توصیف کرده و از نویسنده آن تقدیر کرده است.

کتاب آنک آن یتیم نظر کرده به زبان‌های عربی، انگلیسی، اردو و ترکی استانبول ترجمه شده است.

نویسنده

مقالهٔ اصلی: محمدرضا سرشار

محمدرضا سرشار (متولد ۱۳۳۲ش) با نام هنری رضا رهگذر، نویسنده کتاب آنک آن یتیم نظر کرده است. او داستان‌نویس، منتقد ادبی و گوینده رادیو است. از سرشار بیش از ۱۳۰ کتاب و ۶۰ مقاله در حوزه داستان و نقد ادبیات داستانی منتشر شده و ۳۱ جایزه کشوری دریافت کرده است.

سرشار آثار داستانی با موضوع زندگی پیامبر(ص) و امامان شیعه نگاشته که برخی از آنها چنین‌اند: مجموعه چهارده جلدی ۱۴۰ قصه ۱۴ معصوم «دختر مغربی: داستانی از زندگی مادر امام رضا(ع)»، «تنبیه‌کاری: داستانی از زندگی امام موسی کاظم(ع)» و «پیامبری که دوست بچه‌ها بود».

ساختار و محتوا

بخشی از نسخه صوتی کتاب که پیش از چاپ به صورت نمایش رادیویی، از صدای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.

کتاب آنک آن یتیم نظر کرده در قالب رمان نوشته شده و با کندن چاه زمزم توسط عبدالمطلب پدربزرگ پیامبر(ص) آغاز می‌شود. پس از آن به فرازهایی از زندگی پیامبر مانند تولد، بعثت، هجرت مسلمانان به حبشه مخالفت‌های قریش با پیامبر(ص) و هجرت به مدینه می‌پردازد. به گفته نویسنده ادامه کتاب تا رحلت پیامبر(ص) نگارش خواهد شد.

از نظر ساختار ادبی، زاویه دید این رمان تلفیقی از دانای کل، دانای کل محدود و اول شخص است. با این حال، برخی معتقدند این اثر ویژگی‌های رمان را ندارد و فقط اثری ادبی-تاریخی است.

نسخه ویژه این اثر متناسب با نوجوانان با تصویرگری محمدحسین صلواتیان در مجموعه‌ ۱۵ جلدی تنظیم شده است. در این مجموعه، جلد یازدهم با نام ماه شب چهارده به داستان تولد امام علی(ع) اختصاص یافته است.

نقد و بررسی

نثر کتاب آنک آن یتیم نظر کرده کهن، نزدیک به فارسی دری، مسجع و با لحنی شاعرانه توصیف شده است.

این اثر از منابع دست اول و معاصر تاریخ اسلام بهره برده است و گفته شده به وقایع تاریخی پایبند است. با این وجود، به برخی روایات مانند ماجرای شق‌الصدر پرداخته که مورد تأیید عالمان شیعه نیست. همچنین به دلیل ناهمخوانی بین برخی مطالب کتاب، استناد به ترجمه‌های فارسی غیرمعتبر و نپرداختن به برخی فرازهای مهم تاریخ نقد شده است. گفته شده نویسنده از مراجعه به آثار تحلیلی معاصر مانند تاریخ سیاسی اسلام نوشته رسول جعفریان و تاریخ تحلیلی اسلام نوشته سید جعفر شهیدی غافل مانده است.

مطالعه این اثر برای مسلمان شیعه و سنی سودمند دانسته شده است؛ چرا که روایت آن بدون جنبه‌های حساسیت‌برانگیز گزارش شده است.

چاپ

کتاب آنک آن یتیم نظر کرده بار نخست، با عنوان «از سرزمین نور» توسط کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، در سال ۱۳۷۶ش منتشر شد. این کتاب با عنوان «آنک آن یتیم نظر کرده» از سال ۱۳۸۰ش توسط انتشارات به‌نشر وابسته به انتشارات آستان قدس رضوی و انتشارات سوره مهر وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی ادامه یافت و بارها تجدید چاپ شد. جلد دوم در سال ۱۳۸۵ و جلدهای سوم و چهارم در سال ۱۴۰۰ش منتشر شدند.

پیش از چاپ

کتاب آنک آن یتیم نظر کرده پیش از چاپ، در قالب یک برنامه نمایشی رادیویی با عنوان «از سرزمین نور»، در سال ۱۳۷۲ش از شبکه سراسری صدای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.